Inicjatywa marszałka wynika z troski o wywiązanie się Polski z zobowiązań dotyczących osiągnięcia wymaganych standardów środowiskowych, głównie związanych z gospodarką odpadami komunalnymi. Dla realizacji wymaganych poziomów odzysku i recyklingu odpadów konieczne są zmiany w istniejących regulacjach prawnych. W obecnym stanie gminy, pomimo ponoszenia odpowiedzialności za gospodarkę odpadami komunalnymi, nie są dysponentami powstających na ich terenie odpadów. Fundamentalnym problemem jest przekazanie gminom faktycznego władztwa nad tzw. strumieniami odpadów komunalnych oraz wyposażenie ich w odpowiednie instrumenty finansowe. Wiąże się to z wprowadzeniem opłaty celowej na rzecz gospodarowania odpadami komunalnymi dla wszystkich mieszkańców, wnoszonej do gmin bez konieczności przeprowadzenia lokalnego referendum w tej sprawie. Firmy odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości są tylko wykonawcą usług zlecanych przez gminę, która zarządza całym systemem publicznych usług komunalnych.

Założenia Ministerstwa Środowiska z dnia 10 listopada 2009 roku wprowadzają sprawdzone rozwiązania funkcjonujące w krajach z prawidłowo zorganizowaną gospodarką odpadami. Wskazują one konieczność przeniesienia praw do dysponowania odpadami komunalnymi przez właścicieli nieruchomości na gminę. Właściciele nieruchomości będą wnosili opłatę za gospodarowanie odpadami w całości na rzecz gminy.

Taki model gospodarki odpadami daje również możliwość efektywnego wykorzystania unijnych środków pomocowych na infrastrukturę w tej dziedzinie, ponieważ pomoc taka jest udzielana jedynie podmiotom administracji publicznej i nie podlega ograniczeniom tak jak dla komercyjnych podmiotów gospodarczych.