Projekt „System gospodarki odpadami dla miast Górnośląskiego Związku Metropolitalnego wraz z budową zakładów termicznej utylizacji odpadów" ze względu na swój strategiczny charakter został umieszczony na liście projektów indywidualnych (wskazanych do realizacji bez procedury konkursowej) dla Programu Infrastruktura i Środowisko w ramach działania 2.1 Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych. Decyzję w tej sprawie Minister Rozwoju Regionalnego podjął w lutym 2009 r. Kwota dofinansowania ze środków UE przewidziana dla tego projektu wynosiła 592,93 mln zł. 

W sierpniu 2009 r. Ministerstwo Środowiska (Instytucja Pośrednicząca we wdrażaniu środowiskowych priorytetów POIiŚ) zobowiązało Beneficjentów projektów „spalarniowych" do złożenia wniosków o dofinansowanie do 30 czerwca 2010 r. Beneficjent projektu - GZM - złożył wniosek o dofinansowanie w wyznaczonym terminie, zabrakło jednak decyzji środowiskowej. Deklarowany przez beneficjenta termin uzyskania tego dokumentu, przedłużony do 30 października 2010 r., nie został dotrzymany.

Ostateczny termin zakończenia projektów w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko upływa 31 grudnia 2015 r. Aby projekt Górnośląskiego Związku Metropolitalnego mógł być zrealizowany w bieżącej perspektywie finansowej, powinien być odpowiednio przygotowany, zarówno w zakresie dokumentacji projektowej, jak i decyzji administracyjnych. W przypadku projektów „spalarniowych" proces uzyskiwania tych decyzji jest długotrwały. W związku z powyższym, jedynie kompletne i zgodne z kryteriami wnioski o dofinansowanie złożone do połowy 2010 r. miały szansę na zakończenie procesu inwestycyjnego do końca okresu kwalifikowania (tj. do końca 2015 r.)

Zgodnie z analizą ekspertów wspierających przygotowanie projektów ze środków unijnych okres potrzebny na realizację tego typu inwestycji, licząc od wstępnej fazy przygotowania projektu do oddania do użytku gotowej instalacji, wynosi ok. 6 lat. Zostało to również potwierdzone w ramach zleconego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego audytu gotowości projektów przewidzianych do realizacji z udziałem partnera prywatnego.

Realizacja rzeczowa inwestycji i zakończenie projektu w bieżącej perspektywie budżetowej UE były nierealne. Wyklucza to możliwość dofinansowania go w tej formie z funduszy na lata 2007-2013. Ministerstwo Środowiska zarekomendowało usunięcie projektu z listy projektów indywidualnych.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zaproponowało jednak restrukturyzację tego projektu, polegającą na zmianie jego charakteru z projektu inwestycyjnego (uwzględniającego budowę zakładu termicznego unieszkodliwiania odpadów) na projekt przygotowawczy.

„Brak wniosku o dofinansowanie w wymaganym terminie do końca czerwca ubiegłego  roku wykluczył możliwość zakończenia inwestycji przed końcem 2015 r. Dlatego zmieniliśmy charakter projektu z inwestycyjnego na przygotowawczy, który obejmie sporządzenie dokumentacji niezbędnej do realizacji inwestycji i przygotowanie do realizacji z funduszy UE na lata 2014-20" - mówi Minister Rozwoju Regionalnego Elżbieta Bieńkowska. 

Szczególny nacisk położony został zatem na odpowiednie przygotowanie przedsięwzięcia do realizacji. Zapadła decyzja o pozostawieniu go na liście projektów indywidualnych, jako projektu polegającego na sporządzeniu wymaganej dokumentacji i uzyskaniu niezbędnych decyzji. Na to zadanie GZM otrzyma ze środków Funduszu Spójności (w ramach POIŚ) dofinansowanie w wysokości prawie 13 mln zł.

„Zdecydowaliśmy, że projekt otrzyma dofinansowanie na dokumentację techniczną. Szacowane koszty całkowite projektu to 15 mln zł. Dofinansowanie z funduszy europejskich wyniesie  12,8 mln zł, GZM będzie musiał dołożyć 2,2 mln zł" - dodał wiceminister Adam Zdziebło.

Projekt powinien zostać zrealizowany w latach 2012-2014. Szczegółowy harmonogram będzie określony w umowie o dofinansowanie. Pozwoli to aplikować o dofinansowanie rzeczowej realizacji projektu w następnej perspektywie finansowej i pozwoli zrealizować i zakończyć inwestycję w latach 2014-2020.

„Spalarnia ma ogromnie znaczenie dla mieszkańców Aglomeracji. Poza aspektem środowiskowym ma także wymiar czysto ekonomiczny, związany z zawartością portfela każdego mieszkańca. W wypadku braku spalarni przyjdzie nam zapłacić duże kary środowiskowe" - mówi Marszałek Województwa Śląskiego Adam Matusiewicz.

W 2009 roku w Polsce według dostępnych danych wytworzonych zostało przeszło 12 mln ton odpadów komunalnych, zebrano 10 mln ton, z czego selektywnie 789 tys. ton. Ilość odpadów składowanych wyniosła 7,9 mln ton.

W tym samym roku w województwie śląskim według szacunków wytworzono 1,7 mln ton (więcej tylko w woj. mazowieckim - 1,9 mln ton), zebranych zostało 1,4 mln ton, z czego selektywnie 113 tys. ton. Ilość składowanych odpadów wyniosła przeszło milion ton.

Aktualnie na terenie województwa śląskiego znajduje się 28 czynnych składowisk odpadów, na które przyjmowane są odpady komunalne. Działa również 21 sortowni odpadów, w których przyjmowane są zmieszane i pochodzące z selektywnej zbiórki odpady komunalne.