Owca Plus na mecie
Rozstrzygnięto tegoroczne konkursy w ramach Programu Aktywizacji Gospodarczej oraz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej - Owca Plus na lata 2010-2014
Pierwszy otwarty konkurs ofert, z budżetem w wysokości 550 tys. zł, ma na celu ochronę czynną bioróżnorodności i krajobrazu poprzez prowadzenie wypasu (tradycyjnego, szałaśniczego) owiec na wybranych zespołach hal i polan górskich Beskidów oraz wypasu owiec i kóz na murawach Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Dotacja Województwa Śląskiego przeznaczona jest nie tylko na prowadzenie wypasu owiec i kóz w okresie pastwiskowym, ale również na inne zabiegi ograniczające sukcesję wtórną, np. usunięcie niepożądanej roślinności (odkrzaczanie), a ponadto na:
- budowę lub remont obiektów pasterskich (bacówki, szałasy, kolyby, koszory);
- budowę tradycyjnych drewnianych poideł;
- budowa koszorów dla zwierząt;
- zakup tzw. „pastuchów elektrycznych" w celu ochrony stad;
- budowę miejsc odpoczynku dla turystów (ławki, zadaszenia, stoły) wraz z tablicami informacyjnymi o Programie Owca Plus.
W roku 2013 na obszarze Beskidów programem objęto cenny krajobrazowo i przyrodniczo obszar o łącznej powierzchni 560,5ha. Z kolei na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej chronionych będzie 68,4 ha.
Działania te realizować będą dwa podmioty: w Beskidach - Fundacja „Pasterstwo Transhumancyjne", na Jurze - Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej.
Celem drugiego otwartego konkursu ofert jest wsparcie działań promujących Program Owca Plus. Zadanie obejmuje organizację imprez o charakterze lokalnym i regionalnym, podczas których promowane będą m.in. tradycje i zwyczaje związane z pasterstwem i kulturą regionów Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej, produkty pochodzenia owczego i koziego, fotografie, rękodzieła, malarstwo, rysunek, folklor, muzyka. Na działania promocyjne przeznaczono w bieżącym roku prawie 120 tys. zł.
Dotację otrzymało 10 podmiotów. Ich listę zamieszczono na stronie internetowej Województwa Śląskiego.
Program Owca Plus realizowany jest przez Samorząd Województwa Śląskiego od 2007 roku. Jego nadrzędnym celem jest ochrona środowiska przyrodniczego i zachowanie bioróżnorodności wskazanych terenów, poprzez przywrócenie i utrzymanie wypasu owiec na wskazanych halach i polanach górskich oraz murawach.
Po latach realizacji Programu zaobserwowano zahamowanie sukcesji wtórnej, zwiększenie powierzchni terenów pastwiskowych i pogłowia owiec oraz częściową zmianę składu runi w kierunku odbudowy bioróżnorodności. Znacznie wzrosło zaangażowanie społeczności lokalnych w podtrzymywanie lokalnych tradycji i zwyczajów oraz zainteresowanie pasterstwem i czynną ochroną przyrody wśród turystów.
Program przewiduje ochronę najcenniejszych przyrodniczo hal i polan górskich Beskidów oraz muraw Jury Krakowsko-Częstochowskiej (wskazanych przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego) poprzez powstrzymanie sukcesji lasu w oparciu o gospodarkę pasterską, a ponadto kultywowanie tożsamości kulturowej związanej z pasterstwem, krzewienie tradycji kultury ludowej, rozwój rzemiosła i przetwórstwa produktów pochodzenia owczego i koziego.
Od 2008 roku na realizację Programu przeznaczono 2,7 mln złotych. W roku 2013 budżet Programu wynosi 700 tys. zł (550 tys. zł na ochronę przyrody i krajobrazu; 120 tys. zł na promocję; 30 tys. zł na monitoring).
W chwili przystąpienia do programu pilotażowego, na latach 2008-2009 w Beskidach wypasano około 1000 owiec, natomiast na Jurze około 100 owiec. W 2012 r. w Beskidach liczba ta osiągnęła około 3500 owiec i 700 owiec i kóz na Jurze.